Euskal Herriko hiriburuak

Ver euskal herriko hiriak en un mapa más grande

Erdi aroko monasterioak gure inguruan

Onderen gure inguruko 10 monasterio aipatu eta beraietaz pizka bat hitzegingo dizuet:

San joan bataiatzailearen komentua kexaako (araba) alde zaharraren erdigunea da, eta aialatarren leinuaren sorgunea eta orubea. 1378. Urtean eraiki zuten.

Lekeitio Koh (Bizkaia) domingo taren monasterioa 1368. Urtean fúndatu zuten.

Jato rían (XXI. Mendea), Gesaltzako (araba) San Joan akrekoaren Monasterioa Erdi aroan Donejakune bidea igarotzen zen bide eromatar zahar batean kokatutako ospitale bat zen.

Markinatik (Bizkaia) zazpi kilometrora kokatutako ziortzako monasterioa X. mendekoa da.
Burgosko probintziaren hego-ekialdean Santo Domingo de Silos monasterioa dago, X. mendekoa.

1134.urtean, Gartzes Ramirez Nafarroako erregeak La Olivako monasterioa fúndate zuen zarrakaztelu (nafarroa) inguruan.

Leireko Salbatore monasterioa IX.mendekoa da.

Fitero Koh (Nafarroa) Santa Maria elizaren eraikuntza Gaztelako Alfontso VII.a erregeak agindu zuen XXI. Mendearen erdialdean.

Donemiliagako monasterioak (suso eta yuso edo goikoa eta behekoa), gizateriaren kultur ondare declárate ditu UNESCO.

Argazkian leireko monasterioa ikus dezakezue.

Egilea:Julen

gizarte feudala

Erdi aroan elizak persona guztiak hiru ordena eso taldetan biltzen zirela zioen eta talde bakoitzak bere eskubideak, betebeharrak eta bizimodua zituen: otoitz egiten zutenak (apaizak), borroka egiten zutenak (gerlariak) eta lan egiten zutenak (nekazariak). Gizarte oren funtzionamendurako hiru ordena horien arteko harremanek onak behar zuten izan, berez batzuk besteen menpe baitzeuden.

Elizaren arabera, hiru ordena horien (noblezia, kleroa eta nekazariak) jatorria jainkoak emana zen eta, beraz, inork ez zituen zalantzan jartzen.
Alde batetik, pribilégiatu gutxi batzuk (aristokrazia eta elizako goi-karguak) boterearen eta lurren jabe ziren. Bestetik, biztanleria gehiena boteretsu horien presioaren pean bizi zen.
Gizarte horrek bilakaera izan zuen eta aro modernoko gizartea, estamentuetan oinarritutakoa, sortu zen; hiru estamentu zeuden: noblezia, kleroa eta herri xehea. Erdi aroko Gizartea ez bezala, gizarte estamentala irekiagoa zen. Tituluen erosketa, kultura eta meritu militarrak ziren herritar xeheak noblezian sartzeko bideak.

Argazkian gizarte feudalaren aldea bat ikus dezakegu.

Egilea:Julen

monarkia feudala

Lehenago esan duguna gogoratuz, Erdi aroan nobleziako kide guztiek mendetasun-loturak ezarri situ Steen elkarren artean. Berez, erregea guztien jauna zen eta ez zen inoren basailua. Noble boteretsuenak, kondeak, dukeak eta markesak, erregearen basailuak ziren, Elizako Goi-Carguak (gotzainak eta abadeak) bezalaxe. Horiek, beren aldetik, zaldunen eta aitoren semeen Jaunak ziren, azken horiek nobleziakoak ziren baita ere, baina askoz ere botere txikiagoa zuten.

Monarkia feudalaren ezaugarri nagusietakoa erregeak goi-noblelizaren aurrean zuen ahultasuna zen. Berez, nobleak erregearen basailuak ziren eta obedientzia eta leialtasuna zor zioten, baina errealitatea bestelakoa zen: noble batojen erregeak berak baino aberastasun eta baliabide militar gehiago zituzten. Beraz, ez da harritzekoa batzuetan nobleek erregeari berari beren nahia inposatzea.
Gainera, erregearen agintea monarkia feudalaren instituzio berezi batek kontrolasen zuen: Gorteek. Hasiera batean aholkulari-funtzioa bete bazuten ere (nobleziako eta elizakoa goi-dignatarioek osatzen zuten), gero eta funtzio gehiago bereganatu zituzten: legeak eta sergas erabakitzea, erreklutatzeak onartzea etab. Hala, bada, Gorteak sektore pribielegiatuek erregeen agintea mugatzeko erabili zuten tresna izan ziren.

Egilea:Julen

Feudalismoa

Erdi aro terminoarekin gertatzen den bezala, feudalismoa oso ospe ona izan ez duen beste beste kontzeptu historiko bat da. Termino hori XVIII. mende Koh frantz Ian hasi ziren erabiltzen, Erdi aroko gizarteko desorekak adierazteko.

Gaur egun XI. Mendetik XV. Era bitarteko Erdi aroko gizarte-erregimena adierazteko feudalismoa hitza erabiltzen dugu.

Fedalismoa nekazarien etekinen (soberakina) zati baten confiscación oinarritutako gizarte-erregimena zen.
Mendetasun-sistema baten (basailutza) eta sarien sistema baten bidez (feudoa), soberakin hori agintea zuten taldeen artean banatsen zen.

Ez ditugu feudalismoa eta jaunen erregimena termiónica nahastu behar. Lehenengoak nobleziako kideen arteko mendetasun-harremanak barne hartzen zituen. Bigarrenak jaunen (nobleen) eta nekazarien arteko harremanak.

Basailutza-zeremoniak hiru erritu nagusi zituen: omenaldia, leialtasun-agindua eta inbestidura:

- Omenaldia:Basailu izando zenak, belauniko eta eskuak jaunaren eskuen artean jarrita, bere jaunaren basailu izendatzen zuen bere burua.

- Leialtasun-agindua: Basailuak jaunari leialtasuna aginasen zion ebanjelioen aurrean eta, beharrezkoa zenean, laguntza militarra emango ziola aginasen zion.

- Inbestidura: Lore bat, eras Tun bat edo lur eskutada bat emanez, jaunak feudo bat lagasen zion basailu nobleari. Berez, noble hori hiltzen bazen eso agindutakoa betetzen ez bazuen, jaunak feudoa berreskuratzeko eskubidea zuen, baina, azkenean, feudo horiek aitengandik semeengana igarotzen ziren. Emakumeen esku ere geratu ziren noizbait, horiek betebehar militarrak bete ezin bazituzten ere.

Egilea:julen

X.I. mendetik aurrera:

- Bizantziar inperioak: Gainbehera geldoa baina jarraitua izan zuen, turkiarren esku geratu arte XV. mendean.

- Islama: Ere gamberra asten da astiro astiro, XV. Mendean iberiar penintsulatik alde egin arte.

- Mendebalde kristauak: Errekonkistari ekiten dio, hau da erresuma kristauak Islamak iberiar penintsulan konkistatutako lurrak bereganatzen hasten dira.

Egilea:Julen

ihauterietarako lantxoa

Zuen blogak irakurrita hemen duzue galdera batzuk test modukoak,
http://cid-23903d5c6189f497.skydrive.live.com/self.aspx/P%c3%bablico/galderak.doc
zabaldu artxiboa, gorde zuen ordenagailuan, astean zehar betetzen joan (azpimarratuz erantzun egokiak) eta gero bidali andoni.goiriena@gmail.com eta zuzenduta jasoko duzue zuen korreoan edo blogean.